Śnieg jest niezbędnym elementem większości sportów zimowych. W każdym razie bez śniegu nie ma narciarstwa i snowboardingu. Ale śnieg śniegowi nierówny. Sprawdziliśmy, jakie są rodzaje śniegu i jak każdy z jego rodzajów zachowuje się na stoku. Dowiecie się, czym wyróżnia się puch, co to jest gips i szreń, oraz jak właściwie powstaje śnieg?
Jak powstaje śnieg?
Naukowcy poświęcili wiele pracy badaniu procesu powstawania śniegu. Biały opad powstaje w chmurze przy temperaturze poniżej 0 stopni. Optymalne warunki do tworzenia się dużych płatków śniegu są wtedy, gdy temperatura spada poniżej -10 stopni. Śnieg składa się z miniaturowych kryształków lodu. Jednak, aby kryształ lodu mógł powstać, konieczna jest obecność jądra kondensacji. Może to być cząsteczka pyłu zawieszonego czy aerozolu. Bez jąder kondensacji spontaniczne zamarzanie przechłodzonej wody rozpoczyna się dopiero w temperaturze poniżej -38 stopni. Po utworzeniu się kryształu lodu może on z kolei działać jako jądro kondensacji dla kolejnych kropel wody z otoczenia.
Proces ten powtarza się w chmurze wielokrotnie i w ten sposób powstaje sieć kryształów lodu. Pojedynczy płatek śniegu może składać się z kilku milionów kryształków lodu. W ten sposób waga płatka śniegu rośnie, aż do momentu, gdy jest on wystarczająco ciężki, by opaść na ziemię. Wielkość płatka śniegu zależy od temperatury. Gdy jest wyższa niż -5 stopni, powstają wyjątkowo duże płatki śniegu. W tych temperaturach tworzą się bardzo złożone i rozgałęzione kryształy śniegu. Ponadto, w temperaturze około 0 stopni płatki śniegu ulegają chwilowemu rozmrożeniu i dzięki temu lepiej „sklejają się” z innymi płatkami śniegu. W temperaturach od -6 do -10 stopni tworzą się kolumny, do -12 stopni płytki, a dopiero poniżej gwiazdki (zawsze sześcioramienne).
Średnia wielkość płatków śniegu to 5 milimetrów. Ale największy zaobserwowany płatek śniegu miał aż 38 centymetrów średnicy! Według Księgi Rekordów Guinnessa ten rekordowy płatek śniegu spadł podobno w Montanie w Stanach Zjednoczonych w 1887 roku.
Jakie są rodzaje śniegu?
Eskimosi rozróżniają kilkadziesiąt rodzajów śniegu a określeń na śnieg mają jeszcze więcej. Narciarze nie są aż tak drobiazgowi jak Eskimosi, jednak także rozróżniają kilka rodzajów śniegu. Każdy z nich stwarza inne warunki do jazdy na nartach. Rodzaj śniegu zależy w głównej mierze od czynników zewnętrznych, jak temperatura, promieniowanie słoneczne, czy wiatr. Miarą decydującą o charakterystyce śniegu jest jego gęstość.
1. Świeży śnieg
Gęstość świeżego śniegu wynosi od 50 do 200 kg/m³. Wartość ta zależy od struktury krystalicznej śniegu. Gdy jest bliższa 50 kg/m³, mamy do czynienia z dość puszystym, sypkim śniegiem. Gdy gęstość wynosi pomiędzy 150 do 200 kg/m³ śnieg jest bardziej wilgotny i zbity. Z czasem pokrywa śniegu ulega zagęszczeniu. Dlatego świeży śnieg utrzymuje się zazwyczaj tylko przez 24 do 48 godzin.
2. Puch
Puch to wyjątkowy rodzaj śniegu. Narciarze go kochają. Jest bardzo suchy i ma bardzo małą gęstość. Zawartość powietrza w jego pokrywie może wynosić do 95%. Aby do tego doszło, masy powietrza, w których powstaje i pada śnieg, muszą być bardzo zimne i suche. Takie warunki częściej zdarzają się Ameryce Północnej niż w Europie. Ze względu na niską gęstość, opór podczas jazdy na nartach jest bardzo niski. Wbrew pozorom jazda w takim śniegu jest wyjątkowo łatwa. Konieczne są jednak odpowiednio szerokie narty.
3. Puch zsiadły
Ten rodzaj śniegu także stwarza świetne warunki do szusowania. Puch zsiadły powstaje po kilkudziesięciu godzinach od opadu, który zapada się stopniowo pod własnym ciężarem. Grubość pokrywy po jednym dniu zmniejsza się mniej więcej o jedną czwartą. Zsiadły puch ma większą gęstość.
4. Gips przewiany
Gdy w czasie opadów śniegu, albo po opadach puchu wieje silny wiatr, powstaje gips przewiany. Ten rodzaj śniegu nie jest już tak luźny i lekki jak puch. Pokrywa przewianego gipsu jest bardziej zbita, co czuć wyraźnie podczas jazdy na nartach. Do jazdy po takiej pokrywie przyda się większa prędkość i silne uda.
5. Gips zbity
Gips zbity to śnieg ciężki i suchy. Jego pokrywa jest mocno ubita przez wiatr. Narty nie zapadają się a raczej ślizgają po wierzchniej warstwie.
6. Szreń łamliwa
Gdy spadnie suchy śnieg a następnie – zwykle w ciągu dnia – następuje wzrost temperatury powyżej 0 stopni, a nocą powraca znów mróz, na powierzchni tworzy się cienka lodowa powłoka. Może ona powstać także w wyniku opadu zamarzającego deszczu. To właśnie jest szreń. Pod nią znajduje się puch zsiadły. Jazda na nartach po takiej nawierzchni nie należy do przyjemności. Szreń załamuje się pod nartami podczas skrętów. Szusowanie po łamliwej szreni wymaga siły i umiejętności. Upadek może mieć niebezpieczne konsekwencje. Twarda pokrywa może przecinać odzież i kaleczyć ciało.
6. Lodoszreń
Jeśli warunki tworzące szreń utrzymują się przez kilka dni (słońce w dzień, mróz w nocy), warstwa lodowa robi się dość gruba, by utrzymać narciarza na powierzchni. Na lodoszreni narty się nie zapadają, dlatego jazda po niej znów jest przyjemnością. Zwłaszcza jeśli operujące słońce nieco zmiękczy wierzchnią powłokę. Wówczas po takim śniegu jeździ się niemal jak po ubitym śniegu na normalnej trasie narciarskiej.
7. Firn
Wiosenny śnieg o ziarnistej konsystencji, o którym wśród narciarzy krążą legendy. W firnie niemal wszystko wychodzi, zwłaszcza gdy pod wpływem słońca nieco zmięknie. Firm składa się z dużych, mokrych, nieregularnych ziaren lodu. Nie są one ze sobą połączone. Firm powstaje, gdy śnieg wiosną na zmianę topnieje pod wpływem słońca i zamarza w nocy.
8. Śnieg mokry
Gdy śnieg przy temperaturze powyżej 0 stopni zaczyna się topić, nazywamy go śniegiem mokrym. Jest szczególnie, ciężki, lepki i dobrze nadaje się do walki na śnieżki. Ten rodzaj śniegu nie jest ulubieńcem narciarzy, ponieważ wymaga znacznie więcej siły. Taki śnieg spotkacie na stokach najczęściej przy odwilży lub w Alpach wiosną w godzinach południowych na niżej położonych odcinkach tras.
9. Lód
Lód to postrach wszelkich narciarzy o mniejszych umiejętnościach jazdy. Twarda lodowa skorupa na powierzchni stoku jest trudna do pokonania, jeśli nie ma się dobrze naostrzonych nart i umiejętności krawędziowania. Poślizg i upadek na taką twardą powierzchnię bywa przyczyną stłuczeń a czasem poważniejszych kontuzji. Przy wjeździe na lód zaleca się maksymalną uważność. A najlepiej omijać takie stoki z daleka!
10. Śnieg sztuczny (techniczny)
To śnieg produkowany przez armatki i lance śnieżne. Składa się z granulek o znacznej gęstości. Jest bardziej wilgotny (ponad 35 proc.) i kilkakrotnie (3 do 5 razy) bardziej wytrzymały na nacisk od naturalnego śniegu. Jazda po nim jest nieco wolniejsza niż po śniegu naturalnym.
Zobacz także:
24 listopada, 2023
